BERATI
BERATI
Historiku i qytetit të Beratit.
Berati është një nga qytetet më të vjetra në Shqipëri, me një histori që shtrihet
mbi 2400 vjet. Qyteti ka qenë i banuar që në kohët e lashta nga fisi ilir i
desaretëve. Ai fillimisht u njoh si një qendër e fortifikuar, e cila më vonë u
bë një qytet i rëndësishëm në rajon.
Në periudhën e Antikitetit, Berati u zhvillua si një qendër tregtare dhe
kulturore. Me pushtimin romak, ai u përfshi në provincën e Epirit të Ri dhe më
vonë në Perandorinë Bizantine. Gjatë Mesjetës, qyteti u bë një pikë kyçe e
zhvillimeve politike dhe ushtarake në Ballkan.
Në shekullin e XIII, Berati kaloi nën sundimin e Despotatit të Epirit, por
më vonë u pushtua nga Perandoria Osmane në vitin 1417. Gjatë periudhës osmane,
qyteti lulëzoi dhe u bë një qendër e rëndësishme ekonomike dhe kulturore.
Arkitektura e veçantë e shtëpive karakteristike të Beratit u zhvillua pikërisht
gjatë kësaj periudhe.
Në shekullin e XIX dhe fillim të shekullit XX, Berati luajti një rol të
rëndësishëm në lëvizjet kombëtare shqiptare. Në vitin 1944, qyteti ishte vendi
ku u shpall formimi i qeverisë së parë shqiptare pas Luftës së Dytë Botërore.
Sot, Berati është një qytet i njohur për vlerat e tij historike dhe kulturore,
duke qenë pjesë e trashëgimisë botërore të UNESCO-s.
Historiku i emrit të qytetit të Beratit
Emri i Beratit ka kaluar nëpër ndryshime të shumta historike. Në Antikitet,
qyteti njihej me emrin Antipatrea, një emër që mendohet se iu
dha nga mbreti Kasandër i Maqedonisë në nder të babait të tij, Antipatri.
Gjatë periudhës bizantine, qyteti u quajt Pulcheriopolis,
që vjen nga fjala latine pulcher, që do të thotë "i bukur".
Ky emër u përdor si një mënyrë për të përshkruar bukurinë dhe rëndësinë e
qytetit.
Me ardhjen e osmanëve, emri i qytetit u ndryshua në Berat,
një formë e shkurtuar e fjalës Beligrad, që në sllavisht do të
thotë "qyteti i bardhë". Ky emër u përdor për shkak të kështjellës së
qytetit, e cila me muret e saj të bardha dallonte në horizont.
Në shqip, emri Berat është ruajtur deri më sot dhe mbetet
një nga emrat më të njohur në historinë dhe kulturën shqiptare.
Traditat e qytetit të Beratit
Kultura
dhe artizanati
- Gurëpunuesit e Beratit – Qyteti njihet për mjeshtrit e tij të gurit, të cilët
kanë ndërtuar shtëpi dhe kisha të bukura me teknikën e veçantë të
gdhendjes.
- Qëndisja dhe punimet me dorë – Gratë beratase njihen për qëndisjet e tyre të
hollësishme, të cilat përdoren për zbukurimin e veshjeve dhe çarçafëve.
- Mjeshtëria e drurit
– Punimi i drurit ka qenë një traditë e lashtë në Berat, sidomos në
ndërtimin e dyerve dhe mobilieve të zbukuruara me gdhendje artistike.
Muzika
dhe këngët popullore
- Iso-polifonia beratase – Një nga traditat më të rëndësishme muzikore të
qytetit është iso-polifonia, një stil unik këngësh popullore që është
pjesë e trashëgimisë kulturore të UNESCO-s.
- Këngët lirike dhe dasmore – Në Berat këndohen këngë të vjetra që tregojnë
histori dashurie, guximi dhe mërgimi. Shpesh, këngët shoqërohen me çifteli
ose lahutë.
Veshjet
Tradicionale të Qëndisura
Gratë beratase kanë pasur një
mjeshtëri të veçantë në qëndisje, duke krijuar veshje të zbukuruara me motive
tradicionale. Xhubleta, një veshje e përdorur nga gratë në disa zona të
Shqipërisë, por edhe në Berat, shpesh ishte e qëndisur me fije ari ose
argjendi. Po ashtu, jelekët e qëndisur, të veshur nga burrat dhe gratë, përmbanin
simbole tradicionale dhe ornamente të pasura.
Një nga pjesët më të njohura të
veshjeve tradicionale beratase është çitjaneve dhe këmishave me mëngë të
gjata, të cilat qëndiseshin me motive florale ose gjeometrike, shpesh me
fije të arta. Vajzat qëndisnin veshjet e tyre të nusërisë për vite me radhë,
duke e bërë këtë një pjesë të rëndësishme të përgatitjeve për martesë.
Informacionet jane te konsultuara
dhe te zgjedhura me prinderit gjithashtu.
Comments
Post a Comment